Xyanua là gì? Có thể bạn chưa biết.!
1. Xyanua là gì?
Xyanua là một hợp chất hoá học có chứa nhóm xyano (C≡N), bao gồm một nguyên tử cacbon liên kết ba với một nguyên tử nitơ.
Đây là một chất cực độc:
- Tiếp xúc một lượng lớn có thể gây tổn thương cho não và tim mạch.
- Tiếp xúc ở liều lượng thấp có thể gây những biểu hiện: khó thở, đau tim, nôn mửa, thay đổi máu, đau đầu, làm rộng tuyến giáp.
- Chỉ cần 50mg – 200mg xyanua hoặc hít phải 0,2% khí xyanua có thể giết chết ngay lập tức một người trưởng thành.
2. Nguồn gốc của Xyanua
- Từ quá trình công nghiệp: Nguồn thải chính của xyanua vào trong nước là nguồn thải từ quá trình khai thác mỏ, công nghiệp hoá chất hữu cơ. Đặc biệt trong công nghiệp luyện thép, nó là độc chất chính gây ô nhiễm.
- Từ các nguồn khác: Xuất phát từ xe cộ, ngành công nghiệp hoá học, chất đốt từ những nhà dân trong thành phố và thuốc trừ sâu có chứa xyanua. Xyanua có trong những bãi chôn lấp có thể làm nhiễm bẩn nguồn nước ngầm.
- Ngoài ra, xyanua cũng được tìm thấy trong môi trường tự nhiên.
3. Xyanua, một số thông tin có thể bạn chưa biết.!
– Xyanua là hóa chất phổ biến nhất trên thế giới. Nó có thể tồn tại dưới nhiều hình thức: thể rắn, lỏng, hay khí, xuất hiện ở khắp mọi nơi trong thực phẩm, cây trồng, thậm chí trong thuốc lá hay khói từ nhựa cháy.
– Khí hydro xyanua không màu nhưng có vị đắng như quả hạnh nhân. Thế nhưng chỉ có 40% dân số thế giới có khả năng ngửi được mùi này.
– Chỉ cần hít khoảng 0,2% khí hydro xyanua cũng khiến bạn tử vong trong vòng 1 phút. Do có khả năng cản trở việc sử dụng oxy của cơ thể người nên chỉ với lượng nhỏ cũng khiến não, tim bị rối loạn và kết cục gây tử vong.
– Xyanua giết chết chính cha đẻ của mình. Hóa chất này được tìm ra lần đầu tiên năm 1782 nhưng nó lại gây ra cái chết nhà hóa học nổi tiếng Karl Scheele đã tìm ra nó.
– Nó có thể được sử dụng làm thuốc trong một số trường hợp khẩn cấp
– Măng tươi chứa hàm lượng xyanua rất cao – khoảng 230mg trong một kg măng củ. Nếu ăn phải măng có chứa nhiều xyanua, dưới tác động của các enzym đường tiêu hóa, xyanua biến thành axit xyanhydric (HCN) – một chất cực độc với cơ thể. Do vậy, cần phải rửa, luộc thật kỹ măng tươi trước khi ăn để an toàn.
******Chú ý: Cách xử trí khi ngộ độc Xyanua
Trên thực tế có nhiều trường hợp người ngộ độc xyanua nhưng không thể biết mình đang nhiễm độc. Dưới đây là một số dấu hiệu nhận biết và chúng được chia thành 3 giai đoạn như sau:
– Giai đoạn 1: Giai đoạn kích động, người bị nhiễm độc có dấu hiệu lo lắng, kích động, thở gấp và lú lẫn.
– Giai đoạn 2: Cơ thể sẽ bắt đầu có dấu hiệu khó thở, co giật, tụt huyết áp và bị giảm lưu thông khí.
– Giai đoạn 3: Giai đoạn cuối, cơ thể giảm tương lực cơ, mất phản xả, trụy tim mạch, hạ oxy trong máu và dẫn đến tử vong.
Ngộ độc Xyanua sẽ rất nguy hiểm đến tính mạngNếu thấy cơ thể có một trong số những biểu hiện trên, hãy lập tức đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời. Xyanua là một chất độc có khả năng phản ứng nhanh, nạn nhân có thể tử vong nếu không được chữa trị kịp thời trong 2 giờ đồng hồ sau nhiễm độc.
5. Em đã được tiêm vaccine phòng sởi, quai bị, covid 19, lao, viêm gan siêu vi B,…
