Giáo án tự chọn hóa 9

a) Chọn chất thích hợp điền vào chỗ trống để hoàn thành các phương trình hoá học sau :

Na₂O +……..®      NaOH

CuO  + ……..® CuCl₂ + H₂O

…….. + H₂O  ®  H₂SO₄

CO₂  + …….. ®  Ca(HCO₃)₂

SO₃  + ……..  ®   Na₂SO₄ + H₂O

b) Trong các cặp chất sau đây cặp chất nào có phản ứng hoá học xảy ra, cặp chất nào không xảy ra (nếu có).

Fe₂O₃  +  H₂O    —->

SiO₂    +   H₂O      —->

CuO    +  NaOH  —->

ZnO    +  HCl      —->

CO₂     +  H₂SO₄  —->

SO₂     +  KOH   —->

Al₂O₃  +  NaOH  —->

GV : Yêu cầu các nhóm thảo luận và đề nghị 2 học sinh lên bảng trực tiếp làm mỗi em một câu.

+ Sau đó giáo viên gọi học sinh ở dưới nhận xét bài làm và giáo viên bổ sung.

H : Qua 2 bài tập trên em có nhận xét gì về tính chất hoá học của các chất ?

+ GV treo bảng phụ ghi sơ đồ về tính chất hoá học của oxit.

H : Dựa vào sơ đồ trên bảng phụ em hãy rút ra kết luận về tính chất của oxit.

GV : Nhắc học sinh chú ý những vấn đề sau :

* Không phải tất cả các oxit axit đều tác dụng với H₂O như SiO₂.

* Chỉ có một số oxit bazơ tan mới tác dụng với H₂O còn các oxit còn lại không tác dụng với H₂O ở nhiệt độ thường.

* Oxit axit tác dụng với kiềm không vhỉ tạo ra muối trung hoà mà còn tạo ra muối axit tuỳ thuộc vào tỉ lệ số mol của 2 chất tham gia phản ứng.

* Đối với oxit lưỡng tính như Al₂O₃, ZnO, … chúng có thể tác dụng với axit nhưng cũng có thể tác dụng với bazơ.

+ GV : Treo bảng phụ có ghi sẵn bài tập số 2 lên bảng tiếp tục cho học sinh thảo luận nhóm và làm bài tập trong phiếu học tập.

+ Yêu cầu 1 học sinh lên bảng trình bày luôn vào bảng phụ và ở dưới lớp thảo luận theo bàn.

a) H₂SO_4(l)  +  ………    —->  ZnSO₄  + ……….

CaO    +   ……….    —->  CaCl₂    +……….

……….    +  NaOH   —->  Na₂SO₄ + ……….

………..  +  HCl      —->    MgCl₂  + ………

Quì tím +  H₂SO₄  —-> …………….

CaCO₃  +  ……….   —-> CaCl₂ + ……….+ H₂O

H₂SO_4(đn)  +  ……….. —-> CuSO₄  +………+ H₂O

Gọi học sinh lên nhận xét sau đó giáo viên bổ sung.

H : Qua bài tập trên em rút ra nhận xét gì về tính chất hoá học của axit ?

+ GV ; Treo bảng phụ lên bảng và yêu cầu học sinh dựa vào sơ đồ hãy nêu tính chất hoá học của axit.

+ GV : Thông báo những điểm cần lưu ý trong phần axit :

* Đây là sơ đồ chưa hoàn thiện vì trên sơ đồ này còn thiếu một t/c hoá học nữa của axit đó là t/d với muối.

* Sơ đồ này chỉ đúng với HCl , H₂SO_4(l) còn những axit khác như : HNO₃, H₂SO_4(đn) thì không đúng.

* H₂SO₄ đặc còn có một t/c nữa đó là tính háo nước, hút ẩm mạnh.

Vận dụng các kiến thức đã học để làm bài tập sau :

II. Bài tập :

GV : Ghi nhanh đề bài tập lên bảng và yêu cầu 3 học sinh lên bảng làm.

Bài 1 : Những chất nào sau đây tác dụng được với HCl, NaOH, H₂O.

SO₂, CO₂, CaO, Na₂O, MgO, CuO.

GV : Cho học sinh làm bài tập xong yêu cầu học sinh dưới lớp nhận xét và bổ sung.

Bài tập2 : Cho học sinh làm bài tập 2 trong phiếu học tập.

+ Treo bảng phụ lên bảng cho học sinh làm cá nhân.

Axit sunfuric loãng có thể tác dụng được với những chất nào sau đây.

a)     Fe, Al, Zn, Mg.

b)    Cu, Ag, Hg, NaCl.

c)     CuO, Al₂O₃, CaCO₃, Na₂O.

d)    Cu(OH)₂, NaOH, Fe(OH)₃.

Bài tập 3.

+ Yêu cầu học sinh thảo luận nhóm hoàn thành

+ Yêu cầu 1 học sinh lên bảng tóm tắt đề bài tập.

+ GV : Gợi ý cho học sinh các bước giải bài tập này.

+ HS : thảo luận nhóm và hoàn thành bài tập theo gợi ý của giáo viên .

+ Gợi ý :

– Đây là dạng toán về hỗn hợp, bài toán này được thể hiện ở chỗ khi cho dd H₂SO₄ vào thì cả 2 chất đều tác dụng.

– Do đó để làm dạng bài tập này ta phải viết 2 phương trình hoá học xảy ra.

– Cách giải bài tập này không liên quan gì đến giải hệ phương trình . Vì cả 2 chất trên chỉ có 1 phản ứng của Fe tác dụng với axit tạo ra khí hiđro.

– Dựa vào thể tích H₂ ta có thể tìm được số mol của Fe, tính được khối lượng của Fe. Từ đó ta tính được khối lượng Fe₂O₃ ( Bằng cách lấy khối lượng hỗn hợp trừ đi khối lượng Fe).

– Dựa vào số mol Fe và Fe₂O₃ ta tính được số mol H₂SO₄ ở 2 phản ứng. Từ đó vận dụng công thức tính nông độ mol/l tính được thể tích H₂SO₄ .

+ GV : Theo em để giải bài toán này ta cần vận dụng những công thức nào để tính ?

+ Yêu cầu 2 học sinh lên bảng chữa.

HS ở dưới lớp thảo luận làm và chấm chéo đáp án cho nhau.

GV : Phát phếu học tập cho học sinh, yêu cầu học sinh lên làm bài tập số 4.

GV : Hãy tóm tắt đề bài tập

GV : Thông báo cho HS biết bài tập này tương tự như bài tập trên.

GV : Treo bảng phụ ghi sẵn các bước lên bảng để làm bài tập này

a)- Viết PTPƯ xảy ra ?

– Tìm n_H ?

– Dựa vào n_Hđể tìm m_M ?

® m_M® m_MO = ?

® Tính % về khối lượng của mỗi chất ?

b) Dựa vào phương trình ta sẽ tìm ra n_HCl dựa vào cả 2 phương trình.

c) Dựa vào 2 phương trình tìm khối lượng MgCl₂  sinh ra ® tính C% của dung dịch ?

GV:Yêu cầu HS nêu phương hướng để giải câu C

Luyện tập phần Ôxít, Axít

GV : Cho HS làm bài kiểm tra lấy điểm vào sổ

Bài tập 1

Có 3 ống ngghiệm, ống thứ nhất đựng đồng II ôxit, ống thứ hai đựng sắt III ôxit, ống thứ ba đựng sắt. Thêm vào mỗi ống nghiệm 2ml dung dịch Axit HCl rồi lắc nhẹ.

Đánh dấu X vào ô vuông   ở các câu sau mà các em cho là đúng :

Bài tập 2

Có các chất sau đây Al, Cu, CuO, CO₂, CuSO₄, BaCl₂, CaCO₃ lần lượt cho dung dịch Axit H₂SO₄ loãng vào từng chất nói trên, Hãy khoanh tròn vào các chữ cái đầu đáp án đúng.

Đáp án phần luyện tập

Bài tập 2

* Chỉ có Zn mới tác dụng với H₂SO₄ loãng, còn Cu không tác dụng

– Viết PTPƯ xảy ra

– Tìm đúng khối lượng của  Zn=6,5g

– Tìm ra khối lượng của hỗn hợp bột kim loại là 9,7(g)

a)   Na₂O + H₂O  ® 2NaOH

CuO  + 2HCl® CuCl₂ + H₂O

SO₃   + H₂O  ®  H₂SO₄

2CO₂  + Ca(OH)₂ ®  Ca(HCO₃)₂

SO₃  + NaOH  ®   Na₂SO₄ + H₂O

b)   Fe₂O₃  +  H₂O    —-> Không

SiO₂    +   H₂O      —-> Không

CuO    +  NaOH  —-> Không

ZnO    + 2 HCl    —-> ZnCl₂ + H₂O

CO₂     +  H₂SO₄  —-> Không     SO₂   + 2KOH   —-> K₂SO₃ +  H₂O

Al₂O₃  +  NaOH  —-> Có

+ Kết luận :

Oxit bazơ :

+ T/d với  H₂O ® dd bazơ.

+ T/d với axit ® Muối + H₂O

+ T/d với oxit bazơ ® Muối

Oxit Axit :

+ T/d với  H₂O ® dd axit

+ T/d với bazơ ® Muối + H₂O

+ T/d với oxit axit ® Muối

II) Ôn lại những tính chất hoá học của axit,

+ Làm bài tập :

Bài tập 1

a) T/d với H₂O :

SO₂  +  H₂O   ®  H₂SO₃

CO₂  +  H₂O   ®  H₂CO₃

Na₂O  +  H₂O   ® 2 NaOH

CaO  +  H₂O   ®  Ca(OH)₂

b) T/d với NaOH :

MgO  + 2 HCl   ®  MgCl₂  + H₂O

CuO +  2HCl   ®  CuCl₂ +  H₂O

Na₂O  + 2 HCl  ® 2 NaCl  + H₂O

CaO  +  2HCl ®  CaCl₂ + H₂O

c) NaOH :

CO₂  + 2NaOH ® Na₂CO₃ + H₂O

CO₂  + NaOH ® NaHCO₃

SO₂  + 2NaOH ® Na₂SO₃ + H₂O

SO₂  + NaOH ® NaHSO₃

Bài tập 2 : Đáp án đúng là a,b,c.

Bài tập 3 : Hoà tan hoàn toàn 32,8 g hỗn hợp bột Fe và bột Fe₂O₃ vào dung dịch H₂SO₄ 3M. Sau khi phản ứng kết thúc thu được 6,72 lít H₂ (ở đktc).

a)     Tìm khối lượng mỗi chất trong hỗn hợp đầu.

b)    Tìm thể tích dung dịch H₂SO₄ đã dùng.

Giải :

Fe   + H₂SO₄ ®  FeSO₄  +  H₂

1mol     1mol        1mol       1mol

0,3mol   0,3mol                  0,3mol

Fe₂O₃ + 3H₂SO₄ ® Fe₂(SO₄)₃ + 3H₂O

1mol      3mol

0,1mol   0,3mol

Đáp số

Bài 4 :

Hoà tan 9,2 g hỗn hợp gồm Mg, MgO ta càn vừa đủ m g dung dịch HCl 14,6%. Sau phản ứng ta thu được 1,12 (l) khí ở ĐKTC.

a)     Viết PTPƯ xảy ra ?

b)    Tìm m_dd đã dùng ?

c)     Tính % về khối lượng của mỗi chất trong hỗn hợp ?

d)    Tính C% của dung dịch thu được sau phản ứng ?

Tóm tắt :

Cho biết m_(M+MO) =9,2(g)

C% (dd HCl)= 14,6%

Vkhí = 1,12 (l)

a)     Tìm m_dd HCl ?

b)    Tính % khối lượng của hỗn hợp ?

c)     Tính C% của dd thu được sau phản ứng ?

Giải :

Mg  +    2HCl  ®  MgCl₂  +  H₂ (1)

0,5mol   0,1mol      0,05mol   0,05mol

m_M = 0,05 x 24 = 1,2 (g)

®

MgO  +    2HCl  ®  MgCl₂  +  H₂O (2)

0,2mol    0,4mol      0,2mol

Þ % MgO = 100%-13% = 87%

Þ m_MgO = 9,2-1,2 = 8 (g)

Þ n_MO =  = 0,2 (mol)

Þ n_HCl = 0,1+0,4 = 0,5 (mol)

Þ m_HCl = 0,5+36,5 = 18,25 (g)

Dựa vào 2 PTHH để tìm m_MgCl  tạo ra

Þ C% dd HCl

n_MgCl = 0,05 + 0,2 = 0,25 (mol)

m_MgCl = 0,25 x 95 = 23,75 (g)

m_{dd sau PƯ} = m_hh + m_{dd HCl} – m_H=

= 9,2 + 125 – 0,05×2 = 134,1 (g)

I/ Phần trắc nghiệm khách quan:

Bµi tËp1

a/ Đồng II ôxit và sắt III ôxit tác dụng với Axit HCl, còn sắt thì không tác dụng với Axit HCl

b/ Sắt tác dụng với Axit HCl, còn Đồng II  ôxit và sắt III ôxit thì không tác dụng với Axit HCl

c/ Đồng II ôxit, sắt III ôxit và sắt III đều tác dụng với Axit HCl

d/ sắt III ôxit và sắt tác dụng với Axit HCl, còn Đồng II ôxit không tác dụng với Axit HCl

Bài tập 2

a   . Dung dịch H₂SO₄ tác dụng với:

Cu, CuO, CO₂, CuSO₄, CaCO₃

b   . Dung dịch H₂SO₄ tác dụng với:

Al, CuO, BaCl₂, CaCO₃

c   . Dung dịch H₂SO₄ tác dụng với:

Al, Cu, CO₂, CaCO₃

d   . Dung dịch H₂SO₄ tác dụng với:

Al, Cu, CO₂, CuSO₄, BaCl₂

II/ Phần tự luận:

Câu 1 :

Viết PTHH thực hiện dãy biến hoá sau :

CaCO₃CuSO₄CaCl₂

CaOCa(OH)₂

Ca(HCO₃)₂CaCO₃

Câu 2 :

Có một hỗn hợp gồm hai kim loại Zn và Cu tác dụng Axít loãng dư. Sau phản ứng thu được 3,2gam chát rắn không tan và 2,24 lít khí H₂ (ở ĐKTC)

1)    Viết PTPƯ xảy ra ?

2)    Tìm khối lượng của hỗn hợp bộ kim loại.

I/ Phần trắc nghiệm khách quan:

phân bổ Câu a : 2 điểm

Câu b : 2 điểm

II/ Phần tự luận

1)    CaO + H₂O ® Ca(OH)₂

2)    Ca(OH)₂ + CO₂ ® CaCO₃ + H₂O

3)    CaCO₃ + H₂SO₄ ® CaSO₄ + H₂O + CO₂

4)    CaSO₄ + BaCl₂ ® BaSO₄ + CaCl₂

5)    Ca(OH)₂ + CO₂ ® Ca(HCO₃)₂

6)    Ca(HCO3)₂  CaCO₃ + H₂O + CO₂